چاپ مرکزی

عكاسان از اولين روزهاي پيدايش رسانه در قرن نوزدهم، از تصاوير شخصي خود چاپ مي گرفتند. در حالي كه (1839)Louis Daguerre و پيش از آن (1829)Nicephore Niepce، قادر کارت ویزیت به ارايه اولين عكس هاي ثابت و ماندني بودند، ولي در واقع (1840)William Henry Fox Talbot،فرآيند Calotype را براي عكاسان به ارمغان آورد تا بتواند تعداد نامحدودي از چاپ هاي كاغذ Positive را از يك نگاتيو واحد ايجاد كنند. ما در اين جا چاپ متداول عكس را به سه گروه دسته بندي مي كنيم: سياه و سفيد، رنگي و فرآيند جايگزين.چاپ سياه و سفيد عكاسي سياه و سفيد مبتني بر سيلور متاليك است. در پردازش شيميايي عكس هاي سياه و سفيد، ذرات سيلور در معرض نور قرار مي گيرند. اين ذرات ريز نقره اي به جاي انعكاس يا تابش، جذب شده و يك تصوير دائمي و ثابت را به وجود چاپ تراکت مي آورند. چاپ هاي سياه و سفيدي كه به طور صحيح پردازش مي شوند، روي كاغذهاي نوعfiber بوده و لزوماً ثابت و ماندگار هستند. دوام آنها بدون خرابي يا خدشه اي به تصوير به صدها سال مي رسد. چاپ نوع سيلور، ژلاتين(Silver-gelatin) يك نام و توصيف هنري براي چاپ سياه و سفيد به شمار مي رود.

بر خلاف ترسيمات و نقاشي ها، اغلب كارهاي چاپي به شكل نمونه هاي چندگانه و قابل تكرار وجود دارند. تصوير به طور مستقيم روي كاغذ ايجاد نمي شوند، قیمت چاپ بلكه به واسطه يك رسانه يا سطح ديگري ( مثلاً Matrix) روي كاغذ منتقل مي شوند. با چاپ يك تصوير منحصر به فرد روي يك قطعه كاغذ جديد مي توان بيش از يك اثر يا نمونه ايجاد كرد. تعداد كلي نمونه ها چاپ يا چاپ هايي كه يك هنرمند يا عكاس به طور مكرر از يك تصوير به وجود مي آورد، يك ويرايش(edition) ناميده مي شود. سه نوع اصلي چاپ را كه براي ايجاد يك اثر هنري به كار مي روند، در اين جا توضيح مي قیمت طراحی دهيم. ( هنرمندان و كارشناسان چاپ، آنچه را كه به وجود مي آورند، همان كارهاي چاپي يا "Prints" مي نامند. ما در اين جا با نگاهي عميق تر بحث را دنبال مي كنيم.

حال نزديكتر مي‌شويم، فاصلة زماني ميان کارت ویزیت پيدايش و رواج رسانه‌ها، و نيز فاصلة ميان كشف نظري و كاربرد علمي و عمومي آنها، كمتر و كمتر مي‌شود. اين سير با آهنگي فزاينده‌تر ادامه دارد. دستاوردهاي بيشتر چاپ کارت ویزیت بر شمار رسانه‌ها و انواع كاربردهاي آنها مي‌افزايد. رايانه نيز بسرعت و در همة شئون رواج مي‌يابد و همة اينها بر چاپ و نشر تأثير مي‌گذارد. چاپ و نشر اكنون با وضعيت كاملاً تازه‌اي روبه‌رو شده است، چاپ تراکت به گونه‌اي كه تحوّل فنّاوريها بر سرنوشت آن بسرعت تأثير مي‌گذارد.

اجتماعي، علم و فن و فرهنگ و جز آن، شتاب کارت ویزیت چشمگيري گرفت. در سدة بيستم، بويژه پس از دو جنگ جهاني، اين آهنگ شتابانتر شد، تا بدانجا كه حجم و ميزان مواد و مطالب چاپ و منتشر شده به حدي رسيد كه از خطر جدي انفجار اطلاعاتي سخن به ميان آمد. چاپ کارت ویزیت از سوي ديگر، تقريباً از اواخر سدة نوزدهم، رسانه‌هاي ديگري به صحنة ارتباطات آمدند كه مستقيم و غيرمستقيم با چاپ و نشر در تأثير و تأثر بودند و با آنها ارتباط داشتند. اين رسانه‌ها از پي هم و تقريباً بسرعت به ميدان آمدند. از اختراع دستگاه چاپ تا نخستين دستگاه فيلمبرداري چاپ تراکت و نمايش فيلم‌سينمايي، نزديك به 450 سل طول كشيد؛ اما سينما، راديو، تلويزيون، رايانه، ويدئو و ماهواره، پي در پي و حدود صدسال دنياي ارتباطي را بكلي زير و زبر كردند.

چاپ، خطر گسست ميان گذشته و آينده و خلأ ميان کارت ویزیت جوامع موجود را از ميان برداشت. انتشار كتابهاي چاپي، روزنامه‌ها، مجلات و ساير نشريات، ارتباطات بشري را به مرحلة تازه‌اي وارد كرد كه به هيچ روي با گذشته قياس‌پذير نبود. در چند سدة اخير، همة چاپ کارت ویزیت جنبشهاي فكري، علمي، فرهنگي، عقيدتي، سياسي و غيره، به گونه‌اي و به درجات مختلف چاپ تراکت تحت تأثير چاپ و نشر و امكانات و تسهيلات آن است. چاپ و نشر است كه به فرهنگ بشري، چه در كليّت آن و چه در اجزاء، شكل داده است.

سنت كتبي، اطلاعات را از ذهن منفك و مستقل كردکارت ویزیت و بدان موجوديّت انضمامي و عيني بخشيد، گويي كه وجود ذهني به وجودي عيني مبدل شده باشد. تا پيش از اختراع چاپ، همين موجودهاي ذهني به تعداد نسخه‌هاي معدود دستنوشت محدود بود، و طبعاً چاپ کارت ویزیت هر قدر كه نسخه‌ها اندكتر بود، خطري كه موجوديّت آنها را تهديد مي‌كرد، بيشتر بود. چاپ، امكان تكثير را فراهم ساخت، آن محدوديّت را از ميان برداشت، و تهديدي را كه متوجه آثار چاپ تراکت بود برطرف ساخت. چاپ و نشر، پيوند دروني ميان اقوام را برقرار و مستحكم ساخت، و بين جوامع بشري ارتباط ايجاد كرد.

بقاي موجوديّت خود و نگاه داشتن ميراثهاي مشترك کارت ویزیت و جمعي، ناگزير دست به تلاشهاي ديگري مي‌زدند. تلاشهايي كه چه بسا به هيچ روي نمي‌توانست جاي چند اثر مكتوب را بگيرد. تصور كنيد كه شاهنامة فردوسي، براي مثال، نسخه‌هايش در چاپ کارت ویزیت حملة مغول از بين رفته بود، يا مثنوي مولانا و ديوان سعدي و حافظ، مانند بسياري از آثاري كه چاپ تراکت در حمله‌ها و غارتها و آتش‌سوزيها نابود شد، خداي ناكرده به دست ما نرسيده بود.

از شروع به كار دستگاه چاپ در نيمة سدة پانزدهم کارت ویزیت تا انتشار نخستين روزنامه در دنياي غرب حدود نيمة سدة هفدهم، بيش از دو سده نگذشت. از همين سده انتشار مجلات علمي و از سدة پس از آن، انتشار مجلات ديگر آغاز شد و كتاب (نشرية چاپ کارت ویزیت غيرادواري) در كنار نشريان ادواري، تا مدتهاي مديد مهمترين ابزار ارتباط فرهنگي بشربود. البته اين نكته را چاپ تراکت بايد در نظر داشت كه در ميان نشريات غيرادواري هيچ ابزاري با كتاب برابري نمي‌كند.

در تاريخ فرهنگي بشر، از ابتدا تاكنون، شايد کارت ویزیت پس از اختراع خط هيچ رويدادي به اهميت اختراع چاپ نباشد. اين اختراع همچون ضربه‌اي بود كه در انبار نهاني را گشود و گنجينه‌هاي احتكار شده و پنهاني آن را در اختيار و در دسترس علاقه‌مندان و همگان گذاشت. چاپ، فروريختنچاپ کارت ویزیت ديوارهاي انحصار دانش و شكستن زندان اطلاعات بود. به قول مارتين لوتر، رهبر اصلاحگر كليساي مسيحي، چاپ رهايي دوم نوع بشر بود، رهايي از جهل (ولاديميرف، لئون 1350، ص 13) . چاپ تا اندازة زيادي سرشت روندها و رويدادهاي تاريخي را نيز تغيير داد، چاپ تراکت زيرا دانش و اطلاعاي كه تا آن زمان در ملكيت قشر محدودي از جامعه بود، روي كاغذ جمع و ثبت شد و در برابر ديدگان علاقه‌مندان قرار گرفت.

خط، ابتكار و تدبيري بود براي غلبه بر اين محدوديتها کارت ویزیت و از ميان برداشتن مانعهاي سر راه انتقال. در طول تاريخ و در جامعه‌هاي مختلف، از مواد گوناگوني براي نوشتن استفاده شد، مانند سنگ ، چوب، استخوان، ني، برگ و پوست درختان، پوست جانوران، عاج فيل، پارچه، لوحه‌هاي گلي، صفحه‌هاي موم اندود و سرانجام كاغذ. هر كدام از اينها امكانات كاربردها و محدوديّتهاي خود را دارد، اما هيچ‌كدام چاپ کارت ویزیت نتوانسته است جاي كاغذ، اين وسيلة كارآمد و آسان را بگيرد. نخستين پيشينه‌هايچاپ تراکت خط از راه كاوشهاي باستانشناسي در بين‌النهرين و مصر به دست آمده است. قدمت اين پيشينه‌ها به هزارة چهارم قبل از ميلاد مي‌رسد. سومريان نخستين قومي بودند كه از خط در زمينه‌هاي مختلف تمدن خود سود بردند و پيشينة بسياري از فعاليتها، از جمله معاملات و معاهدات بازرگاني خود را بر لوحه‌هاي گلي ثبت كردند.